سیستم تنفسی
دستگاه تنفس، اکسیژن لازم برای سلول‌های بدن را تامین و کربن‌دی‌اکسید را دفع می‌کند. در واقع برای زنده ماندن، تمام سلول‌ها و بافت‌های بدن به اکسیژن نیاز دارند و همچنین نیاز دارند که مواد دفعی از آنها خارج شود که این کار توسط سیستم تنفسی امکان پذیر است. به این تبادل گاز، دم و بازدم می‌گوییم.
مراحل کار سیستم تنفسی به این صورت است که:
مرحله اول) ورود هوا به بینی، دهان یا هر دو
مرحله دوم) تصفیه هوا و تنظیم حرارت آن توسط بینی
مرحله سوم) عبور هوا از دهان، بینی، یا هر دو به حلق
مرحله چهارم) عبور هوا از حلق به حنجره
مرحله پنجم) عبور هوا از حنجره به نای
مرحله ششم) عبور هوا از نای به دو نایژه
مرحله هفتم) عبور هوا از نایژه‌ها به نایژک‌‌های موجود درون شش و انقباض پرده دیافراگم
مرحله هشتم) ورود هوا به کیسه‌های هوایی
مرحله نهم) تبادل اکسیژن از کیسه‌های هوایی به خون داخل مویرگ‌ها و دریافت کربن‌دی‌اکسید از خون
مرحله دهم) خروج کربن‌دی‌اکسید از دستگاه تنفس توسط نیروی حاصل از بازگشت پرده دیافراگم به حالت اولیه
بینی: بینی، اولین مسیر عبور و اصلی‌ترین راه ورود هوا به دستگاه تنفسی است. به وسیله موهای موجود در بینی، ذرات گرد و غبار هوا گرفته می‌شود تا به شش‌ها آسیبی وارد نشود.
حلق: حلق، لوله‌ای عضلانی است. این لوله مانند چهار راهی است که قسمت فوقانی آن با انتهای حفره‌های بینی و دهان و قسمت تحتانی آن با مری و نای ارتباط دارد. در واقع حلق مسیر مشترکی برای عبور هوای تنفسی و غذا است.
دهان: دهان در هنگام دم و بازدم‌های عمیق و سریع، نقش مهمی را ایفاء می‌کند. اما در حالت معمولی توصیه می‌شود که از عمل تنفس از راه دهان پرهیز شود.
دیافراگم: دیافراگم، عضله‌ای قوی و گنبدی شکل است که با انقباض آن هوا وارد قفسه سینه می‌شود و هنگامی که عضلات آن از حالت انقباض در می‌آیند هوا به صورت بازدم از بدن خارج می‌شود. دیافراگم حفره قفسه سینه را از حفره شکم جدا می‌سازد. این عضله به کف قفسه سینه متصل شده است و به صورت قوسی در بالای کبد قرار گرفته است.
شش: شش، ریه یا جگر سفید یکی از اعضای دستگاه تنفس است. در شش‌ها گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را دریافت می‌کنند و به سایر سلول‌های بدن می‌رسانند. شش‌ها در حفره سینه در دو طرف قلب قرار گرفته‌اند. شش راست به سه لپ و شش چپ به دو لپ تقسیم می‌شود به همین دلیل شش چپ کوچکتر از شش راست است. شش‌ها به راحتی بر روی دیواره قفسه سینه می‌لغزند اما به سختی از آن جدا می‌شوند. فشار در فضای بین ریه‌ها و قفسه سینه کمتر از فشار اتمسفر است. اگر دیواره قفسه سینه باز یا سوراخ شود، ریه‌ها روی هم می‌خوابند.
کیسه‌های هوا: کیسه‌های هوا، به صورت خوشه‌های انگور در انتهای نایژک‌ها قرار دارند. هر کیسه هوایی با یک لایه بسیار نازک از سلول‌های پوششی پوشیده شده است. کار این کیسه‌ها تبادل گازهای تنفسی در سیستم تنفسی انسان است. کیسه‌های هوا در زمان دم، باز و از هوای اکسیژن‌دار پر می‌شوند و در زمان بازدم، جمع شده و کربن‌دی‌اکسید را به بیرون می‌رانند.
نای: نای، اندامی لوله مانند در دستگاه تنفسی است که از انتهای حنجره آغاز و به نایژه‌ها ختم می‌شود. دیواره نای از غضروف‌هایی به شکل نعل و دارای بافت پوششی مژک‌دار می‌باشد. وجود غضروف‌ها در دیواره نای باعث باز ماندن دائمی آن می‌شود تا هوا بدون هیچ مقاومتی از درون آن عبور کند. هنگامی که هوای به طور کامل تصفیه نشده، از حنجره وارد نای شود توسط سلول‌های مژه‌دار دوباره تصفیه می‌شود و گرد و غبار آن به سمت بالا و حلق رانده می‌شود.
نایژک: نایژک، قسمتی از سیستم تنفسی است که بین نایژه و کیسه هوایی قرار گرفته است. نایژک‌ها دارای سلولی‌های مژک‌دار هستند اما برای این که بتوانند به راحتی تنگ و گشاد شوند و مقدار هوای ورودی و خروجی را تنظیم کنند، دارای خاصیت غضروفی نمی‌باشند.
نایژه: نای به دو شاخه چپ و راست تقسیم می‌شود که هر یک از آنها را نایژه می‌نامند. هر نایژه به یک شش متصل است. دیواره نایژه‌ها مانند دیواره نای حاوی غضروف، مقدار کمی عضله و دارای بافت پوششی مژک‌دار است تا شش‌ها را از ورود ذرات خارجی حفظ کنند.
